Wieś sołecka, siedziba urzędu gminy i dawne miasto w powiecie tomaszowskim, województwie lubelskim. Położona na pograniczu Roztocza Wschodniego i Padołu Tomaszowskiego, w zakolu rzeki Łukawicy, zwanej też Lubyczką (prawego dopływu Sołokiji), przy głównej drodze krajowej nr 17 z Warszawy do Lwowa.
Gmina liczy ok. 7000 mieszkańców.

Nazwa Lubycza (dawniej Lubica, Lubicza) pochodzi od nazwy osobowej Lubik, a jej charakterystyczne zakończenie Lubycza jest pochodzenia ukraińskiego. Lubycza Królewska została założona na prawie wołoskim przez księcia mazowieckiego i bełskiego Siemowita w 1420 roku. Miejscowa legenda mówi, że księciu Siemowitowi podobała się piękna córka miejscowego kniazia Luba, więc na jej cześć nadał osadzie nazwę Lubica (Lubicz).

W 1422 roku bracia Jakub i Miczko, Wołosi, otrzymali od Siemowita kniaziostwo w Lubyczy. Centrum wsi znajdowało się w części zwanej Kniazie (na zachodzie), której nazwa nawiązuje do pasterskich naczelników zwanych kniaziami. Z tego powodu za czasów I Rzeczypospolitej włościanie lubyccy nazywali się kniaziami, nie będąc szlachtą.

W XV wieku szybko postępowała kolonizacja tych ziem, przyłączonych do Polski przez króla Kazimierza Wielkiego. Osiedlała się tu szlachta z Mazowsza i pasterze wołoscy. Za czasów królewskich należała do dóbr koronnych, stąd zachował się drugi człon nazwy "Królewska". Miejscowe podania mówią, że w okoliczne lasy przyjechał na polowanie król Władysław Jagiełło; pobłądził w borach i zachorował. Pasterze odnaleźli go i wykurowali, a król nadał im liczne przywileje i zezwolił na poszerzenie wsi na terenach królewskich -stąd nazwa Lubycza Królewska.

Wojny XVII wieku okrutnie zniszczyły te ziemie. Na początku tego stulecia było w okolicy 58 dworzysk, a w 1667 roku pozostały jedynie dwa dworzyska i jeden zagrodnik. Na prośbę mieszkańców król Michał Korybut Wiśniowiecki w dniu 12 X 1671 roku potwierdził nadane prawa. W 1678 roku król Jan III Sobieski w Lublinie dał przywilej "aby uczciwi kniaziowie uczyniwszy odwagę przysług przez przodków i osadców swoich niegdyś jeszcze Semowitowi ks. mazow. zachowali dawne prawa". Zostali oni zwolnieni z wszelkiej pańszczyzny, z danin na rzecz wojska, dawania podwód oraz dawania chleba pobocznego zimowego. Mogli oni warzyć piwo oraz pędzić gorzałkę na własne potrzeby. Król August III potwierdził ten przywileje w dniu 24 XII 1744 roku.

Lubycza otrzymała prawo miejskie w 1759 roku i pozostała miastem aż do lat czterdziestych XX wieku. O miasteczku wspominają XVIII-wieczne inwentarze, wymieniając między innymi liczne domy zajezdne przy gościńcu ze Lwowa do Lublina i Warszawy.

W 1787 roku rząd austriacki przekazał Lubyczę Edwardowi Romanowskiemu w zamian za warzelnię soli w Kossowie, a w 1830 roku miasteczko nabył na licytacji baron H. A. Zeubitz. Miejscowość była później własnością Woronieckich, Zielińskich, Kampfów oraz Mariana Horowitza. W 1855 roku Ludwik Zieliński założył w Lubyczy fabrykę fajansu i wyrobów kamionkowych, która była czynna do 1911 roku, kiedy to została zniszczona przez pożar. Wyroby tej fabryki, które odznaczały się błękitnymi zdobieniami, zyskały znaczną sławę.

Robotnikami byli głównie Żydzi. Syn założyciela fabryki, Władysław Kornel Zieliński jest autorem jednego z pierwszych przewodników po Lublinie i monografii o dziejach najdawniejszych miasta, szkicu o Klonowicu, książek podróżniczych.

Na przełomie XIX i XX wieku Lubycza rozwinęła się jako lokalny ośrodek przemysłowy. Powstały w niej: fabryka zapałek, gorzelnia z rektyfikacją, fabryka konserw jarzynowych oraz dwa młyny i tartak. Miasteczko zamieszkiwali w tym okresie głównie Żydzi (92%). Jednak wtedy liczba ludności Lubyczy nigdy nie przekroczyła 1 tys., było to zatem jedno z najmniejszych miasteczek w regionie.

W północno-wschodniej części osady, przy ulicy Żwirki i Wigury znajdował się niegdyś cmentarz żydowski o powierzchni 0,5 ha. Początkami sięgał on połowy XVIII wieku. Otoczony był kamiennym murem. Znajdowała się na nim kostnica i bardzo liczne kamienne macewy usytuowane w rzędach. Po drugiej wojnie światowej i zagładzie Żydów teren cmentarza został przeznaczony pod budownictwo. W latach osiemdziesiątych powstało tu osiedle domków jednorodzinnych. Lubycza Królewska była w 1921 roku osiedlem dość specyficznym, stanowiąc swojego rodzaju część wielkiego zespołu, składającego się z małego miasteczka i łączących się z nim bardzo dużych wsi: Lubyczy Kameralnej, zwanej też Lubyczą Wsią (1483 mieszkańców) oraz Lubyczy Kniazie (2076 mieszkańców). W obydwu wsiach istniały cerkwie, a grekokatolicy stanowili 97% ogółu ludności. Cerkiew parafialna znajdowała się w Kniaziach. Z tego powodu w Lubyczy Królewskiej jako miasteczku nie było cerkwi ani kościoła. W 1904 roku wybudowano niewielką kaplicę rzymskokatolicką pw. Aniołów Stróżów. Dzisiaj, po jej rozbudowie w 1982 roku, pełni ona funkcję parafialnego kościoła katolickiego i jest jedynym zabytkiem, zachowanym sprzed drugiej wojny światowej.

W 1939 roku Lubycza Królewska została zajęta przez Armię Czerwoną. Linia demarkacyjna przecinała drogę do Bełżca. Na południu, tuż za zabudowaniami Rosjanie zaczęli wznosić betonowe schrony bojowe Linii Mołotowa oraz umocnienia ziemne, które miały bronić przed atakiem hitlerowców w kierunku Lwowa i Kijowa. Jednak główne uderzenie niemieckie w 1941 roku nastąpiło na zachód od Lubyczy. W chwili agresji niemieckiej na ZSRR (w dniu 22 VI 1941 r.) bardzo ucierpiał pałac Mariana Horowitza, w którym kwaterował oddział wojsk pogranicznych NKWD. Po zajęciu tych terenów przez Niemców ludność żydowska została wymordowana w obozie zagłady w Bełżcu. W dniu 4 X 1942 roku hitlerowcy dokonali krwawej pacyfikacji: aresztowali 200 mężczyzn, z których co piąty został rozstrzelany. Bezpośrednią przyczyną mordu było udzielanie przez mieszkańców pomocy jeńcom radzieckim.

Zniszczenia wojenne zostały spotęgowane przez UPA, między innymi 13 XII 1944 roku sotnia z kurenia Zalizniaka zaatakowała posterunek MO. Zginął, przebywający wówczas na posterunku jako jedyny, jego komendant, sierżant W. Kiljan (pochowany został na cmentarzu w Bełżcu), a w pościgu za upowcami poniosło śmierć 3 funkcjonariuszy. Do walki z UPA skierowano wojsko. Walki w okolicy trwały z przerwami do 1947 roku. Na przykład w nocy z 8 na 9 IIl 1946 roku o godzinie 0.30 ataku dokonał oddział Mesnyky III oraz pododdział Hałajdy i 3 SKW Werchracki, Koreński i Lubycki, w łącznej sile 400 ludzi. Ukraińcy uderzyli na Lubyczę Kniazie i Lubyczę Królewską, w której stacjonował 8 Bydgoski Pułk Piechoty. Zaatakowano również posterunki ochraniające mosty na trasie Lubycza -Hrebenne. W czasie walki poległo 16 żołnierzy, w tym 3 oficerów. Były też poważne straty w sprzęcie. W czasie ataku trwającego 3 godziny spłonęła prawie cała zabudowa miasteczka. Upowcy atakowali m.in. z niezamieszkałego wtedy pałacu Mariana Horowitza.

Po wojnie w pałacu mieściła się masarnia, a do ostatniej chwili mieszkania kilku rodzin. Mury tego pałacu rozebrano ostatecznie na przełomie lat 1969 i 1970, podczas budowy na tym terenie Zespołu Szkół Rolniczych. Szkoła została potem przekształcona w Zespół Szkół (w tym Liceum Ogólnokształcące i Szkoła Mechanizacji Rolnictwa). W 2013 r. szkoła została zlikwidowana. Obok szkoły stał pomnik poświęcony plut. MO Tadeuszowi Czurabie, który zginął przy zdobywaniu bunkru bandy UPA. W dniu I VII 1947 r. komendant posterunku MO w Bełżcu - st. sierż. Niedużak, plut. Czuraba i kapr. Owsicki podczas przeszukiwania pałacu w Lubyczy natrafili na ukrywających się tam trzech upowców, których wykurzyli podpaloną słomą. Ukraińcom przyszli z pomocą członkowie KBW, wracający z akcji. Czuraba zginął wskutek tego, że nie podporządkował się rozkazowi Niedużaka.

Obok stacji kolejowej Lubycza Królewska przebiega szlak niebieski (po bunkrach Linii Mołotowa) z Hrebennego przez Mosty Małe, Teniatyska, Kniazie, Goraje do Huty Lubyckiej; planowane jest jego przedłużenie przez Wielki Dział do Horyńca Zdroju.